Z dniem 1 stycznia 2022 r. Polski Ład wprowadził do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nową ulgę podatkową na ochronę i konserwację zabytków nazwaną potocznie przez podatników „Pałacyk Plus”. W ten sposób Ministerstwo Finansów chce pieniędzmi podatników zapewnić ochronę zabytków oraz przywrócenie ich do pierwotnego stanu. Taki zamysł ustawodawcy potwierdza uzasadnienie projektu od ustawy, które wskazuje, że celem projektu jest dodatkowe wsparcie poprzez system podatkowy działań Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego określonych w ramach programu „Ochrona zabytków” i mających na celu zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego realizowanego poprzez zakup, konserwację i restaurację budynków zabytkowych.

Adresaci tzw. ulgi na zabytki

Z ulgi na zabytki skorzystać mogą ci podatnicy PIT, którzy są właścicielami lub współwłaścicielami zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się w ewidencji zabytków,  opłacający podatek według skali podatkowej, 19% stawki podatku oraz opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Oznacza to m.in., że prawo do ulgi mają nie tylko indywidualni właściciele obiektów zabytkowych, lecz także członkowie wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej posiadający mieszkania w zabytkowych kamienicach.

Podatnicy Ci mogą odliczyć od rocznego dochodu wydatki na:

• składki na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzony, zgodnie z odrębnymi przepisami, dla zabytkowego budynku mieszkalnego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków;
• wszelkiego rodzaju roboty budowlane oraz  prace konserwatorskie i restauratorskie w zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków lub znajdującym się w ewidencji zabytków,
• zakup zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub udziału w zabytkowym budynku pod warunkiem, że podatnik poniesie na ten zabytek wydatek o charakterze remontowo-konserwatorskim.

Ile można zyskać na uldze?

Dzięki uldze podatnik ponoszący ww. wydatki może w praktyce przez kilka lat w ogóle nie płacić podatku dochodowego. Ustawodawca pozwala bowiem odliczyć od dochodu:

• 50% wydatków na fundusz remontowy oraz  prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przeprowadzone w zabytku. Przy czym w przypadku prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych trzeba posiadać pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na ich przeprowadzenie (dla zabytków wpisanych do rejestru) ewentualnie zalecenia konserwatorskie (dla zabytków znajdujących się w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków);
• wydatki na nabycie zabytku max. 500 tys. zł, ale nie więcej niż 500 zł za każdy 1m².

Nowa ulga może być zatem bardzo korzystna i pozwoli na znaczne oszczędności podatkowe. O ile bowiem wydatki na zakup są limitowane kwotowo, o tyle na prace renowacyjne – już nie. Przykładowo podatnik, który zakupi w 2022 r. mieszkanie o powierzchni 100m² w zabytkowej kamienicy za 800 tys. zł i poniesie wydatki remontowe w wysokości 80 tys. zł będzie mógł obniżyć swój podatek o 90 tys. zł – 50 tys. z tytułu zakupu zabytku (100m² x 500 zł) oraz 40 tys. zł z tytułu przeprowadzonego remontu (50% x 80 tys. zł).

Kiedy można skorzystać z ulgi „Pałacyk Plus”?

Z ulgi skorzystać można w rozliczeniu podatkowym za rok, w którym zostały poniesione wydatki na fundusz remontowy oraz  prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przeprowadzone w zabytku. Przykładowo, jeśli zakupi się zabytkową nieruchomość w 2022 r., ale pierwsze wydatki konserwatorskie poniesie się dopiero w roku 2023, to wydatki na nabycie oraz prace budowlane obniżą dochód do opodatkowania w zeznaniu podatkowym składanym do 30 kwietnia 2024 r. za rok 2023. Jeśli w danym roku wydatki okażą się większe od dochodu, ulgę możemy rozliczać w 6 kolejnych latach podatkowych.

Czy są jakieś ograniczenia w stosowaniu nowej ulgi na zabytki?

Nasi doradcy podatkowi podkreślają, że odliczeniu nie podlegają wydatki w części, w jakiej:

• zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym;
• zostały uwzględnione przez podatnika w związku z korzystaniem z ulg podatkowych w rozumieniu Ordynacji podatkowej np. ulgi termoizolacyjnej;
• wykraczają poza zakres prac i robót określonych w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków lub zaleceniach konserwatorskich.

Dziwi fakt, że Ministerstwo Finansów nie próbuje przykryć krytycznych głosów dotyczących zmian podatkowych wprowadzonych przez Polski Ład kampanią informacyjną promującą korzystne dla posiadaczy zabytków rozwiązania. Pozostaje mieć nadzieję, że ulga „Pałacyk plus” szerzej przebije się do świadomości opinii publicznej, pozostawiając w kieszeni podatników znaczne oszczędności podatkowe i pozwalając jednocześnie na przekazanie przyszłym pokoleniom części naszego dziedzictwa kulturowego.