Każdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobowa działalność gospodarczą na jakimś etapie prowadzenia firmy zastanawiał się czy nie warto by było prowadzić biznesu w formie spółki. Powody takich rozważań mogą być różne. Bywa tak, że firma rozrasta się do takich rozmiarów, że przedsiębiorca nie chce już ryzykować cały swoim majątkiem za jej zobowiązania. Czasami spółkom łatwiej jest zdobywać nowe rynki i kontrakty niż firmom jednoosobowym.  Dla innych istotna motywacją do założenia spółki są korzystniejsze w niektórych przypadkach zasady rozliczeń z fiskusem oraz zakładem ubezpieczeń społecznych. Jak zatem zamienić biznes jednoosobowy w spółkę z o.o.? Niestety nie ma jednej uniwersalnej metody, przy  czym można wyróżnić trzy główne możliwości.

Przekształcenie kodeksowe

Osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może przekształcić ją w jednoosobową spółkę kapitałową. Taki rodzaj przekształcenia przewiduje art. 551 § 5 kodeksu spółek handlowych. Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę nie powoduje powstania przychodu podatkowego ani po stronie wspólnika ani spółki. Przekształcenie przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę kapitałową to proces zmierzający do zmiany formy prawnej przedsiębiorstwa. Mamy tu bowiem do czynienia z tym samym podmiotem, który zmienił jedynie formę prawną dzielności, a nie z dwoma odrębnymi podmiotami. Przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę nie stanowi ani dostawy towarów ani świadczenia usług, w związku z tym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Przekształcenie będzie opodatkowane podatkiem PCC w wysokości 0,5% wartości kapitału zakładowego spółki.

Wydaje się, że z takiego rozwiązania płyną same korzyści. Zwracamy jednak uwagę, że przekształcenie to sformalizowany proces rozłożony w czasie i realizowany wg. określonego w przepisach ksh schematu. Jest to również proces kosztowny ponieważ wymaga zaangażowania działów księgowych, prawnych, doradztwa podatkowego, biegłego rewidenta i notariusza.

W niektórych przypadkach przekształcenie jest jednak jedynym rozsądnym wyjściem. Będzie tak w sytuacji, kiedy przedsiębiorcy zależy na sukcesji prawno-podatkowej. Zazwyczaj ma to miejsce, kiedy firma ma koncesje, pozwolenia, kontrakty i zleży jej na tym, żeby „z automatu” przeszły one na spółkę.

Aport przedsiębiorstwa

Drugim najczęściej wykorzystywanym rozwiązaniem jest wniesienie przedsiębiorstwa jako wkładu niepieniężnego w zamian za obejmowane w spółce udziały. Podobnie jak przy przekształceniu aport w postaci przedsiębiorstwa jest neutralny podatkowo zarówno po stronie spółki jak i przedsiębiorcy wnoszącego wkład. Operacja taka pozostaje również poza zakresem opodatkowania VAT. Należy jednak liczyć się z zapłatą podatku od czynności cywilnoprawnych.

Aport przedsiębiorstwa do spółki jest procesem tańszym, mniej sformalizowanym i można go przeprowadzić zdecydowanie szybciej niż proces przekształcenia. Przedsiębiorcy powinni jednak zwracać uwagę, że co do zasady spółka nie przejmie, żadnych praw i obowiązków przedsiębiorcy jednoosobowego. Końcowo należy zwrócić uwagę, że odmienne skutki podatkowe będą w sytuacji uznania, że przedmiotem aportu nie było przedsiębiorstwo (lub jego zorganizowana część) a jedynie jego poszczególne składniki majątku.

Sprzedaż przedsiębiorstwa

Ostatnim wykorzystywanym rozwiązaniem jest założenie spółki z o.o. a następnie sprzedaż do spółki całego przedsiębiorstwa. W tym przypadku sytuacja podatkowa przedsiębiorcy oraz spółki jest nieco inna. Przede wszystkim po stronie przedsiębiorcy powstanie przychód podatkowy. Z uwagi na to, że sprzedaż przedsiębiorstwa nie została szczegółowo uregulowana w przepisach ustawy o PIT należy do niej podejść jak do sprzedaży poszczególnych składników majątku. Natomiast spółka będzie uprawniona do zaliczenia wydatku na zakup w koszty. Sprzedaż przedsiębiorstwa nie będzie podlegała podatkowi VAT ale będzie opodatkowana podatkiem PCC.

Istotną zaletą takiego rozwiązania jest szybkość jego przeprowadzenia. Wadą natomiast to, że spółka musi posiadać wystarczające środki finansowe na zapłatę ceny. Może być to problematyczne na samym początku jej istnienia. Ponadto sprzedaż może się wiązać z dość znacznymi obciążeniami podatkowymi i składkowymi  przedsiębiorcy (zaliczka na podatek dochodowy oraz składka zdrowotna ZUS). Zasadniczo trudno będzie również o zachowanie sukcesji prawno-podatkowej.

Jak widać każdy model dojścia od biznesu jednoosobowego do spółki ma swoje wady i zalety. W związku z tym warto jest na samym początku przenalizować wszystkie za i przeciw konkretnego rozwiązania oraz ustalić szczegółowo wszystkie skutki podatkowe i prawne. Warto jest zatem w ten proces zaangażować prawnika i doradcę podatkowego, którzy przeprowadzą cały proces.