Darowizny należą do jednej z najbardziej upowszechnionych form przekazywania majątku w rodzinie. Ponieważ istotą darowizny jest przekazanie nieodpłatne rzeczy lub środków pieniężnych drugiej osobie, co do zasady każda darowizna powoduje przyrost majątkowy obdarowanego. Należy jednak pamiętać, że takie przysporzenie majątkowe nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Wprawdzie powstaje wówczas przychód, ale ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jasno wskazuje, że jej przepisów nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Zwolnienie z opodatkowania spadków i darowizn

Doradcy podatkowi uczulają jednak, że nie każda darowizna będzie jednak opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn. Ustawa przewiduje bowiem kilka zwolnień z opodatkowania. Najczęściej stosowanym jest to dotyczące darowizn w kręgu tzn. najbliższej rodziny, którą przyjęło określać się mianem zerowej grupy podatkowej. Ustawodawca zalicza od niej małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Wstępni i zstępni to pojęcie prawa cywilnego odnoszące się do pokrewieństwa w linii prostej. W przypadku wstępnych są to osoby, od których się wywodzimy, a więc rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd. Natomiast zstępni to inaczej mówiąc potomkowie danej osoby, a więc jej dzieci, wnuki, prawnuki. Zatem w zerowej grupie podatkowej będzie odbywała się zarówno darowizna dziadka na rzecz wnuka, jak również wnuka na rzecz dziadka.

Jak uniknąć podatku od spadku i darowizn?

Co jednak zrobić, żeby nie zapłacić podatku od spadków i darowizn? Po pierwsze zgłosić otrzymanie darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego na druku SD-Z2. Przy czym z obowiązku zgłoszenia wyłączone są darowizny zawarte w formie aktu notarialnego w tym te, w których oświadczenia woli jednej ze stron zostało złożone w takiej formie oraz darowizny nieprzekraczające kwoty 9637 zł (w ciągu ostatnich 5 lat).

Drugi warunek dotyczy darowizny środków pieniężnych i stosuje się go jeśli suma otrzymanych od jednej osoby środków finansowych w okresie 5 lat przekroczy kwotę 9637 zł. Ze zwolnienia można skorzystać, jeżeli środki pieniężne zostały przekazane przez darczyńcę obdarowanemu przelewem na jego rachunek bankowy i obdarowany może taki przelew udokumentować historią z rachunku. W orzecznictwie sądów administracyjnych jak i interpretacjach organów podatkowych nie ma jednoznacznego stanowiska, czy równoznaczna z przelewem bankowym byłaby wpłata gotówkowa w banku na rachunek obdarowanego. Warto zatem zadbać o przekazanie pieniędzy obdarowanemu we wskazany w ustawie sposób, aby uniknąć ewentualnego sporu z organem podatkowym. Warto zaznaczyć, że za równorzędny z przelewem bankowym przepisy ustawy uznają przekaz pocztowy.

Przykładowo:

Dziadek podarował wnuczkowi w 2020 r. samochód osobowy, którym już nie jeździ. Wartość rynkowa auta wynosiła 5000 zł. Dodatkowo w 2021 r. Dziadek przelał 4000 zł na konto wnuczka w celu sfinansowania mu wycieczki wakacyjnej. Czy wnuczek ma jakieś obowiązki podatkowe związane z otrzymanymi darowiznami? Na obecną chwilę nie. Wnuczek nie musi ani zgłaszać darowizny samochodu, ani darowizny pieniędzy ponieważ wartość każdej z darowizn oraz ich suma nie przekracza kwoty 9637 zł. Taki obowiązek może się jednak pojawić w przyszłości, jeśli wnuczek otrzymałby w darowiźnie kolejne rzeczy lub środki pieniężne.

Niespełnienie warunków zwolnienia z opodatkowania

A co w przypadku, kiedy obdarowany nie spełniał warunków zwolnienia np. zgłosił darowiznę po upływie 6 miesięcy? W takiej sytuacji ustawodawca wskazuje, że darowizna podlega opodatkowaniu wg zasad właściwych dla osób zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej. Oznacza to, że po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku wynoszącej 9637 (od jednej osoby w trakcie 5 lat) od nadwyżki zapłacimy podatek progresywny od 3 do 7%.